Heup artrose
Heup artrose, in de volksmond ook wel ‘heupslijtage’ genoemd, is een veelvoorkomende heupaandoening. Hierbij raakt het kraakbeen in het heupgewricht beschadigd en hierdoor beweegt het gewricht niet meer soepel. Het gevolg is dat het gewricht, in dit geval de heup, stijf zal gaan aanvoelen. Deze heupklachten worden veelal gerelateerd aan de ouderdom.
Anatomie en functie uitleg
Het heupgewricht bestaat uit een kop en kom, beiden zijn bekleed met een laagje kraakbeen. Dit kraakbeen werkt als schokdemper en zorgt dat u de afzonderlijke botdelen in het gewricht soepel kunt bewegen. Bij artrose ligt hier het probleem: het kraakbeen neemt af in kwaliteit, waardoor het gewricht vervolgens niet meer soepel kan bewegen. Daarnaast worden schokken minder goed opgevangen en zult u deze als pijnlijk ervaren tijdens het bewegen. De uiteindes van de kop en kom komen namelijk steeds meer met elkaar in aanraking als gevolg van het afnemende kraakbeen.
Oorzaak van artrose
Artrose is een natuurlijk proces van het lichaam, naarmate we ouder worden krijgen we hier allemaal mee te maken. De één ervaart er alleen meer hinder van in dagelijkse activiteiten dan de ander. Vaak zien we dat het een langzaam en geleidelijk verloop heeft en dat het met name mensen boven de 60 jaar betreft.
Symptomen van artrose
- Stijfheid in het heupgewricht (met name in de ochtend moet je even ‘opstarten’ voordat de ergste stijfheid verdwijnt)
- De beweeglijkheid van de heup is in alle bewegingsrichtingen beperkt
- Er wordt drukpijn aan de voorzijde van de heup gevoeld
- Tijdens het bewegingsonderzoek van de fysiotherapeut wordt een hard eindgevoel waargenomen doordat er bot-op-bot contact plaatsvindt in het heupgewricht
- Krachtsverlies tijdens het opzij heffen van het been
Dit laatste leidt in veel gevallen tot het ‘symptoom van Duchenne’, de patiënt loopt ‘waggelend’ waarbij hij/zij de romp over de aangedane zijde helt, omdat de spieren aan de aangedane zijde te zwak zijn.
Fysiotherapie behandeling bij artrose
De beschadiging van het kraakbeen is onomkeerbaar. De fysiotherapeutische behandeling is voornamelijk gericht op het verminderen van de klachten. Hierbij is het met name belangrijk om in beweging te blijven zonder daarbij de heup te overbelasten. Zowel fysiotherapie als manuele therapie laten goede resultaten zien in de behandeling van heupartrose.
Heup impingement
Impingement betekent ‘inklemming’. Bij een heup impingement raakt een bindweefselring of het heupkraakbeen ingeklemd tussen de heupkop en de heupkom. In het vakgebied staat een heup impingement ook wel bekend als FAI (femoroacetabular impingement). Deze aandoening kan pijnklachten geven diep in de lies, heup of bil.
Anatomie en functie uitleg
Langs de rand van de heupkom bevindt zich een bindweefselring, deze ring wordt het labrum genoemd en zorgt ervoor dat de heupkop stevig in de heupkom blijft zitten. Normaal gesproken past de heupkop perfect in de ronding van de heupkom. Bij een heup impingement passen de kop en kom niet goed meer in elkaar doordat de kop en/of kom een afwijkende vorm heeft. Dit leidt ertoe dat het kraakbeen en/of het labrum ingeklemd kan raken en dat er pijn gevoeld kan worden in de heup of lies.
Er zijn drie verschillende types van een heup impingement:
- 1) Cam impingement: de heupkop heeft een afwijking; de ronding is namelijk niet rond genoeg. Dit zorgt ervoor dat de heupkop te groot wordt voor de heupkom.
- 2) Pincer impingement: de heupkom heeft een afwijking, de rand steekt namelijk te ver uit waardoor de kom te diep is. Tijdens het bewegen kan hierdoor de heupkop tegen de rand van de heupkom aanbotsen.
- 3) Gecombineerd (mixed) impingement: Een combinatie van bovenstaande, oftewel zowel de heupkom als –kop heeft een afwijking.
Er ontstaan pas heupklachten naar aanleiding van bovenstaande standsafwijkingen indien het kraakbeen of het labrum beschadigd raakt. De standsafwijking op zichzelf geeft geen klachten.
Oorzaak van een heup impingement
De afwijkende vorm van het heupgewricht is in de meeste gevallen aangeboren. Het kan ook zijn dat de afwijking pas ontstaan is nadat u een heup heeft gebroken. Daarnaast ontstaan heupklachten voornamelijk na het herhaaldelijk belasten van de heup in extreme situaties. Denk hierbij aan sportactiviteiten waarbij de heup veelvuldig draaibewegingen moet maken (zoals bij voetbal, hockey, golfen en rugby). Tot slot wordt de klacht vaker bij jonge mensen van 15-50 jaar en topsporters of intensieve sporters gezien.
Klachten van een heup impingement
In de eerste fase van een heup impingement hoeft u nog nauwelijks heupklachten te ervaren, er zij namelijk nog maar minimale beschadigingen aanwezig. Hierdoor kunnen de heupklachten jarenlang sluimerend aanwezig zijn voordat ze uw dagelijks leven echt gaan beïnvloeden.
Symptomen van een heup impingement
- Later kan u pijn en/of stijfheid in de liesregio gaan ervaren en stijfheid of verlies van beweeglijkheid in de pijnlijke heup.
- Er is vaak een toenemende pijn aanwezig; in eerste instantie geven zware (sport) activiteiten en bewegingen waarbij u de heup in de eindstand beweegt alleen pijn, maar na verloop van tijd gaan lichte activiteiten, zoals zitten of wandelen, ook pijnklachten in de heup en liesregio geven.
Fysiotherapie behandeling bij een heup impingement
Indien de diagnose gesteld is wordt in overleg met de patiënt, de arts en fysiotherapeut gekeken naar de best passende behandeloptie.
Hiervan zijn onderstaande enkele fysiotherapeutische behandelopties:
Het verminderen van de belasting op de heup door het aanpassen van het activiteitenpatroon.
De beperking in de beweeglijkheid van de heup compenseren door gebieden rondom de heup te mobiliseren in combinatie met oefentherapie gericht op het verbeteren van spierfuncties rondom de heup.
Iliopsoas syndroom
Het iliopsoas syndroom, veroorzaakt door een slijmbeursontsteking (bursitis) en/of peesontsteking (tendinitis), is een aandoening van de heup die pijn geeft aan de voorzijde en in de liesregio. Bij deze aandoening zijn de slijmbeurs en/of pees van de iliopsoas spier aangedaan. De functie van de iliopsoas spier is om het heupgewricht te buigen en het bovenbeen naar buiten te draaien.
Anatomie en functie uitleg
Zowel de slijmbeurs als de pees van de iliopsoas kan ontstoken zijn. Het klachtenbeeld van beiden is bijna identiek, hierdoor vallen ze allebei onder de noemer van het iliopsoas syndroom.
Ook kan er sprake zijn van een ‘snapping hip’, dit wordt vaak geassocieerd met het iliopsoas syndroom. De pees van de iliopsoas verspringt dan plotseling over een uitstekend botpunt van het bekken of dijbeen. Dit gaat vervolgens gepaard met een voelbare (en soms hoorbare) ‘knap’. Op het moment dat de structuren zoals de slijmbeurs of de pees ontstoken zijn en deze vervolgens verspringen over het uitstekende botpunt kan dat tot een pijnsensatie leiden.
Oorzaak van het iliopsoas syndroom
De drie belangrijkste oorzaken van het iliopsoas syndroom zijn een acuut trauma, overbelasting of reumatoïde artritis. De heupklachten worden vaak gezien bij sportieve mensen en kunnen onder andere ontstaan tijdens: het tillen van zware voorwerpen met een gestrekte heup, roeien, atletiek, krachttraining en tevens (heuvelop) hardlopen.
Symptomen van het iliopsoas syndroom
Onderstaande heupklachten worden vaak gepresenteerd bij mensen met het iliopsoas syndroom:
- Pijn in de liesregio, aan de voorzijde van de heup
- Er kan een (pijnlijke) knap in de heup te voelen zijn, ook wel een ‘snapping hip’ genoemd
- Het maximaal buigen van de heup kan als pijnlijk worden ervaren
- De pijn kan uitstralen over de voorkant van het bovenbeen naar de knie toe
- In rust nemen de heupklachten af
- Activiteiten die pijn kunnen geven: opstaan vanuit zit, sokken of schoenen aandoen, een trap of helling oplopen, hardlopen en schoppen of trappen
- Tijdens het lopen kan de staplengte van de aangedane zijde verkort zijn omdat het strekken van de heup de pijn verergert
Fysiotherapie behandeling bij het iliopsoas syndroom
De fysiotherapeutische behandeling zal bestaan uit een oefenprogramma voor de iliopsoas spier, hierin spelen rekoefeningen en krachttraining een belangrijke rol. Het is uiteraard van belang dat deze op een correcte wijze uitgevoerd en opgebouwd dienen te worden. Uw fysiotherapeut kan u hierbij helpen.
Trochanter major pijnsyndroom
Een typisch verschijnsel van het trochanter major pijnsyndroom is pijn aan de buitenzijde van de heup, welke veelal optreedt tijdens het lopen. Vaak wordt deze klacht gezien bij vrouwen van middelbare leeftijd en ouder. Ook mannen binnen diverse leeftijdsgroepen kunnen er last van hebben.
Anatomie en functie uitleg
De trochanter major is een knobbel van het dijbeen die wat naar buiten toe uitsteekt. De pijn die bij het trochanter major pijnsyndroom aanwezig is wordt veroorzaakt door beschadigde of geïrriteerde structuren die over of langs de trochanter major heen bewegen.
Rondom de trochanter major lopen verschillende structuren, denk hierbij aan spieren, pezen en slijmbeurzen. Al deze structuren bewegen vlak over elkaar heen. De slijmbeurzen zorgen ervoor dat er geen wrijving ontstaat tussen de botten en pezen.
Het trochanter major pijnsyndroom is een verzamelnaam voor klachten die ontstaan rondom de trochanter major.
Oorzaak van het trochanter major pijnsyndroom
Klachten kunnen zowel geleidelijk als acuut ontstaan. De vijf meest voorkomende oorzaken van het ontstaan van het trochanter major pijnsyndroom worden hieronder benoemd:
- De peesstructuur van de spieren (in het bijzonder de spieren die de heup zijwaarts heffen) gaat in kwaliteit achteruit
- Er ontstaan gedeeltelijke scheurtjes in de spieren die de heup zijwaarts heffen (heupabductoren)
- Er is verkalking in de aanhechting van de pezen rondom de trochanter major
- Er ontstaat overmatige wrijving van de peesplaat (tractus iliotibialis) over de trochanter major heen; dit wordt ook wel een ‘snapping hip’ genoemd
- In sommige gevallen is de slijmbeurs ook ontstoken, dit is vrijwel nooit geïsoleerd aanwezig en gaat gepaard met een van bovenstaande klachtenbeelden
Symptomen van het trochanter major pijnsyndroom
- Pijn aan buitenkant van de heup
- Pijn bij lopen en liggen op de aangedane zijde
- Uitstralende pijn richting het bovenbeen
- Veranderd looppatroon
Fysiotherapie behandeling bij het trochanter major pijnsyndroom
Ten eerste wordt geadviseerd om relatief rust te nemen en het aangedane been wat te ontlasten. Indien deze adviezen de klachten niet vermindert is het raadzaam om fysiotherapie in te schakelen. Door middel van oefentherapie gericht op het excentrisch trainen van de heupabductoren kunnen de klachten verminderen.
Slijmbeursontsteking van de heup
Een slijmbeurs is een klein zakje gevuld met vocht, deze voorkomt directe wrijving tussen botten, spieren en pezen. We spreken van een slijmbeursontsteking wanneer de slijmbeurs ontstoken raakt. In het vakgebied wordt gesproken van een bursitis. De slijmbeurs van de heup bevindt zich aan de buitenkant van de heupkop.
Oorzaak van een slijmbeursontsteking
Een slijmbeursontsteking van de heup gaat veelal gepaard met een moment van overbelasting, dit betekent dat wanneer activiteiten veel herhaald worden of langdurig zijn, de kans op een geïrriteerde slijmbeurs aanwezig is. De hoge druk die ontstaat op de slijmbeurs kan namelijk zorgen voor irritatie en dat kan weer leiden tot een ontstekingsreactie.
Symptomen van een slijmbeursontsteking
Bij een slijmbeursontsteking van de heup zijn onderstaande heupklachten typerend:
- De zijkant van de heup geeft pijn bij het drukken erop
- De zijkant kan warm aanvoelen en er opgezwollen uitzien
- Op de heup liggen geeft verergering van de pijnklachten en kan zelfs niet tot nauwelijks mogelijk zijn
- Tot slot kunnen wandelen, traplopen en het aangedane been zijwaarts heffen pijnklachten geven.
Fysiotherapie behandeling bij een slijmbeursontsteking
Het is zinvol om bij het herkennen van bovenstaande heupklachten de zere plek te koelen en voldoende rust te nemen. Daarnaast kunnen eventueel paracetamol of ontstekingsremmers voorgeschreven worden om de symptomen te bestrijden. Dit zorgt ervoor dat de ontstekingsreactie tot rust komt en de klachten langzaamaan verdwijnen.
Uiteindelijk herstelt in de meeste gevallen een slijmbeursontsteking van de heup vanzelf.
Voorkomen is beter dan genezen
Zelf kunt u door middel van onderstaande adviezen de kans op een slijmbeursontsteking zo veel mogelijk beperken:
- Wanneer u tijdens werkzaamheden of het uitvoeren van uw hobby veelvuldig herhaalde bewegingen van de heup dient te maken is het aan te raden geregeld een pauze in te lassen. Hierdoor vermindert de druk op de slijmbeurs.
- Daarnaast is het verstandig om zitten in een harde stoel of liggen op harde oppervlakken te vermijden, dit levert namelijk ook veel druk op de slijmbeurs op.
- Tot slot is het zinvol om de spieren rondom de heup te trainen, dit draagt bij aan bescherming van de slijmbeurs.