Impingement syndroom (SAPS)
Het schoudergewicht wordt gevormd door drie botstukken: het sleutelbeen (de calvicula), het schouderblad (de scapula) en de bovenarm (de humerus).
De bewegingen in de schoudergordel vinden plaats in vier gewrichten. Het sleutelbeen beweegt ten opzichte van het borstbeen (het sternum) in het sternoclaviculair gewricht (het SC gewricht). Dit is de enige directe verbinding met de romp. Daarnaast beweegt het sleutelbeen ten opzichte van het dak van het schouderblad (het AC gewricht). De bewegingen van de kop van de bovenarm ten opzichte van het schouderblad worden in het glenohumerale gewricht gemaakt en doordat het schouderblad ten opzichte van de ribben kan bewegen (scapulothoracale glijvlak) worden de bewegingsmogelijkheden nog eens vergroot.
De stabiliteit en beweging van de schouder zijn dan ook grotendeels afhankelijk van het kapsel en van een viertal spieren. Deze zijn de zogenaamde rotator cuff, dit zijn dieper gelegen schouderspieren die als een soort manchet rondom de schouderkop zitten. Eén van de schouderklachten die kan voorkomen, is een SAPS (Sub-Acromiaal Pijn Syndroom).
Oorzaak van een schouder impingement
Bij bewegingen van de schouder moeten de pezen van de rotator cuff onder andere in de nauwe ruimte tussen het dak van het schouderblad (acromion) en de kop van de bovenarm bewegen. Bij SAPS is er vaak sprake van beschadiging, overbelasting of veroudering van deze pezen. Tot voor kort ging men uit van een inklemming van een pees onder het schouderdak (impingement) . Meestal is er eerst een peesontsteking (tendinose). Deze kan ontstaan door veel boven het hoofd te werken, bijvoorbeeld bij tennissen of schilderen. Zo’n tendinose zorgt voor een verdikking van de pees en slijmbeurs. Deze kunnen dan gaan schuren onder het dak van het schouderblad. Dit vergroot dan weer de irritatie enzovoort. Veroudering, het ontstaan van kleine scheurtjes en verkalking in de pees komt op latere leeftijd veel voor, dit geeft meestal geen klachten.
Symptomen van een schouder impingement
Mensen bij wie wel schouderklachten ontstaan, zijn vaak mensen van middelbare leeftijd die veel bovenhands werk verrichten, zoals schilders, stukadoors en huisvrouwen. Ook ontstaat SAPS bij jongere bovenhandse sporters zoals zwemmers en tennissers. Het kan ook voorkomen dat er een verstoring ontstaat ergens anders in de schouder wat kan leiden tot een overbelasting, bijvoorbeeld bij het aanleren van een nieuwe techniek binnen een sport.
De klachten bestaan uit pijn bij activiteiten en rust. De pijn kan uitstralen naar de voorkant van de schouder en de zijkant van de bovenarm. Tillen of heffen van de arm kan extra pijnlijk zijn en dit zorgt ervoor dat men beperkingen ervaart bij bewegingen zoals het aandoen van een jas.
Fysiotherapie behandeling bij een schouder impingement
De behandeling is afhankelijk van de oorzaak van de klachten. Uiteindelijk is deze erop gericht dat de pijn vermindert en de beweeglijkheid en spierfunctie verbetert. Dit allemaal om het dagelijkse leven zo aangenaam mogelijk te maken. De hersteltijd is gemiddeld genomen tussen de 6 en 12 weken met behulp van de fysiotherapeut. Dit lijkt lang, maar zonder behandeling kunnen klachten maanden voortduren.
KANS-klachten
KANS staat voor ‘Klachten aan de Arm, Nek en/of Schouder’. Deze algemene benaming wordt gebruikt voor klachten die pijn, stijfheid, krachtverlies en/of tintelingen in het gebied van de nek tot aan de hand kunnen geven. KANS is eigenlijk de nieuwe benaming voor RSI. Er zijn veel aandoeningen die onder de ‘paraplu’ KANS vallen: muisarm, tablet-nek, smartphone-pols en WhatsApp-duim. Eigenlijk valt iedere klacht aan de nek, schouder en arm zonder aanwijsbare schade aan weefsel onder KANS klachten. Er zijn twee soorten klachten: specifieke en aspecifieke klachten. Bij de specifieke klachten is er een duidelijke diagnose zoals tenniselleboog, carpaal tunnel syndroom of golfarm. Bij de aspecifieke klachten is er geen duidelijke diagnose te stellen.
Oorzaak van KANS
KANS klachten ontstaan niet door een trauma, maar door het veelvuldig uitvoeren van dezelfde handelingen met de arm. Ook wanneer iemand langdurig de arm, nek of schouders in dezelfde (overbelaste) houding houdt, kan dat een oorzaak van de klachten zijn. Beroepen waar aan gedacht moet worden zijn: kappers, metselaars, schilders of ict’ers. Ook kan psychosociale belasting een oorzaak zijn: werkstress of een slechte werksfeer kunnen zorgen voor een toename aan spierspanning.
Symptomen en fysiotherapie behandeling bij KANS
Lichte klachten: Dit zijn klachten die u na een lange werkdag kunt ervaren. U heeft last van een of meerdere delen van uw lichaam. De volgende dag merkt u niets meer van uw pols of nek en kunt u uw werkzaamheden weer zonder problemen voortzetten. U hoeft niet naar een fysiotherapeut te gaan.
Matige klachten: Deze klachten zijn heftiger en zijn na een nacht slapen niet weg. De klachten komen steeds vaker voor en verdwijnen minder snel. Het is raadzaam om in dit stadium een fysiotherapeut naar uw klachten te laten kijken. Zo voorkomt u dat uw klachten nog erger worden. Heeft u ongeveer 6 weken lang last van klachten, zoals pijn, een doof, tintelend, onaangenaam of vaag gevoel in uw nek, schouder, arm, ellenboog, pols, hand of vinger(s)? En worden deze klachten steeds erger? Maak dan een afspraak met de fysiotherapeut.
Hevige klachten: Deze klachten zijn continu aanwezig. De klachten zijn zo erg dat werken en de dagelijkse dingen niet meer mogelijk zijn. Bij deze klachten is het belangrijk dat u eerst rust neemt. Vervolgens is het belangrijk dat u het betreffende lichaamsdeel gaat trainen. De fysiotherapeut kan u hierbij helpen.
Frozen Shoulder
Een frozen shoulder is een aandoening waarbij de beweeglijkheid van het schoudergewricht sterk verminderd is door een verminderde elasticiteit van het gewrichtskapsel. Hierdoor wordt het bijvoorbeeld lastig om de arm boven het hoofd te brengen of om de hand achter de rug te krijgen. Het naar buiten draaien van de schouder zal het meest beperkt zijn.
Een frozen shoulder komt bij 2 tot 5 procent van de bevolking voor. Het komt bij vrouwen vaker voor dan bij mannen. Mensen met diabetes hebben een grotere kans om een frozen shoulder te ontwikkelen.
Oorzaak van een frozen shoulder
Het is niet altijd goed aan te geven hoe een frozen shoulder ontstaat, maar er is sprake van een vorm van gewrichtsontsteking, waardoor het gewrichtskapsel dat rondom het gewricht zit, verkleeft. Er zijn wel een aantal factoren die de kans verhogen om een frozen shoulder te ontwikkelen. Het lang niet optimaal gebruiken van de schouder (door bijvoorbeeld langdurig een mitella te dragen) kan een frozen shoulder veroorzaken. Ook door een langdurige overbelasting, een verwonding van de schouder, een ongeval of operatie kan een frozen shoulder ontstaan.
Symptomen van een frozen shoulder
Typerend voor een frozen shoulder is dat het beloop van deze aandoening in drie fases verloopt:
Freezing (bevriezende) fase
In deze fase is de pijn nadrukkelijk aanwezig en de beweeglijkheid van de schouder wordt steeds minder. De pijn wordt heviger bij bewegen. De pijn wordt de hele dag gevoeld en kan ‘s nachts zelfs heviger worden. De pijn lokaliseert zich voornamelijk aan de zijkant van de schouder en kan doorstralen tot aan de ellenboog. Deze fase duurt tussen de 2 en 9 maanden.
Frozen (bevroren) fase
De beweeglijkheid vermindert nu niet meer en de pijn neemt geleidelijk af, deze is nu alleen te voelen wanneer de schouder naar de eindstand wordt gebracht. Deze fase duurt tussen de 4 en 12 maanden.
Thawing (ontdooiende) fase
De beweeglijkheid neemt in deze fase weer langzaam toe. Uiteindelijk blijft op het eind van deze fase de arm nog iets beperkt, maar dit geeft geen problemen in het dagelijks leven. Deze fase duurt tussen de 5 en 26 maanden.
Fysiotherapie behandeling bij een frozen shoulder
De fysiotherapeut kan u helpen de kans op blijvende schouderklachten te verminderen. Dit is op verschillende manieren mogelijk. Zo zal de fysiotherapeut uitleggen wat er verwacht kan worden van de aandoening. Ook kan eventueel gezocht worden naar oplossingen voor problemen in het dagelijks leven. Per fase kan hij aangeven wat de ideale belasting en oefeningen zijn om het herstel zo optimaal mogelijk te laten verlopen. Bij klachten aan omliggende gewrichten kan direct actie ondernomen worden. Ook monitort hij het verloop van de fases en kan dit terugkoppelen naar de huisarts wanneer dit niet goed verloopt.
Schouder instabiliteit
Zoals bij SAPS is beschreven, is de stabiliteit en beweging van de schouder grotendeels afhankelijk van het kapsel en een viertal spieren. Deze zijn de zogenaamde rotator cuff, dit zijn dieper gelegen schouderspieren die als een soort manchet rondom de schouderkop zitten. Eén van de schouderklachten die kan voorkomen is schouder instabiliteit. Schouderinstabiliteit houdt in dat de structuren in en rond de schouder niet in staat zijn de kop van de bovenarm op een juiste manier in de kom te fixeren. Vooral bij eindstandige bewegingen dreigt de kop dan uit de kom te schieten, wat flinke klachten met zich mee kan brengen. Deze klachten kom vaak voor bij jonge mensen, bovenhands sporters en mensen met hypermobiliteit.
Symptomen van schouder instabiliteit
Het meest kenmerkend van een schouderinstabiliteit is pijn bij het heffen en naar buiten draaien van de arm. Verder is er een instabiel gevoel bij de maximale bewegingen van de schouder (het ‘loopt’ niet lekker). Een ander veel gezien symptoom is een (sub)luxatie van de schouder. Bij een subluxatie verschuift de schouder bij bepaalde bewegingen en kan hij los aanvoelen.
Fysiotherapie behandeling bij schouder instabiliteit
Fysiotherapie is erop gericht om de pijn te verminderen en de spierfunctie te verbeteren. Uit ervaring blijkt dat het trainen van de rotator cuff een positief effect heeft. De hersteltijd is gemiddeld genomen tussen de 6 en 12 weken met behulp van de fysiotherapeut. Dit lijkt lang, maar zonder behandeling kunnen schouderklachten maanden voortduren.
Schouderluxatie
Met een schouder die ‘uit de kom’ is, wordt eigenlijk een schouderluxatie bedoeld. Zoals bij schouderinstabliteit is besproken, is de stabiliteit en beweging van de schouder grotendeels afhankelijk van kapsel en een viertal spieren. Deze zijn de zogenaamde rotator cuff, dit zijn dieper gelegen schouderspieren die als een soort manchet rondom de schouderkop zitten. Eén van de klachten die kan voorkomen, is een schouder luxatie. Schouderluxatie houdt in dat, bijvoorbeeld door een ongeluk of een val waarbij iemand zich probeert op te vangen, de schouder kan luxeren. De schouderkop schuift dan van de schouderkom en verliest meteen zijn functie.
Symptomen van een schouderluxatie
Door de schouderluxatie ontstaat direct veel pijn en je kunt de schouder nauwelijks meer bewegen. Dit komt enerzijds door de pijn, maar ook doordat de meeste schouderspieren zich aanspannen om het gewricht te stabiliseren. Vaak schiet de schouder naar voren ‘uit de kom’ en zie je dus een indeuking aan de buitenkant van de schouder.
Fysiotherapie behandeling bij een schouderluxatie
Nadat de luxatie verholpen is (in het ziekenhuis), kan na verloop van tijd het herstel beginnen. Dit gebeurt volgens de richtlijnen van het SNNB (Schouder Netwerk Noord Brabant) om een zo snel en gedegen mogelijk herstel te bewerkstelligen. Dit houdt in dat er na een periode van rust wordt begonnen met een oefenschema onder begeleiding van de fysiotherapeut om weer toe werken naar een volledig herstel van de schouder.